80% van de Nederlanders drinkt weleens alcohol. Ruim 8 % drinkt overmatig dat wil zeggen: vrouwen drinken meer dan 7 standaardglazen per week en mannen meer dan 14 standaardglazen per week.
Als je veel alcohol achter elkaar hebt gedronken volgt de kater: Je hebt dorst en hoofdpijn, je voelt je moe, slap en trillerig, misselijk, duizelig en je hebt misschien diarree.
Wat gebeurt er met alcohol in je lichaam?
Je maagwand neemt 20% van de alcohol op. Hoe meer je in je maag hebt, hoe langzamer de alcohol in je bloed wordt opgenomen. Via je darmen komt het alcohol in je bloed terecht en vandaar in je lever. Van de alcohol die in het bloed komt breekt de lever 95% af. De rest verlaat via de nieren (urine), longen (adem) en huid (zweet) het lichaam.
De lever breekt de alcohol met een snelheid van ongeveer 7 gram per uur af. Een alcoholconsumptie bevat 10 gram. De lever doet dus 1,5 uur over de afbraak van 1 standaardglas alcohol. Hierin zitten wel individuele verschillen. De ondergrens ligt bij 5 tot 6 gram per uur en de bovengrens bij 12 tot 13 gram per uur. De afbraak kan ook uitgedrukt worden in het promille per uur. Het lichaam breekt dan 0,002 promille per kg lichaamsgewicht per uur af.
Als je 8 glazen drinkt, is je lever dus 8 tot 12 uur bezig om de alcohol af te breken. Dit betekent dat je na een avond stevig drinken ’s ochtends nog steeds alcohol in je bloed hebt.
Als de lever druk is met het afbreken van alcohol, wordt het vermogen van de lever om suikers om te zetten verstoord. Dit leidt tot een lage bloedsuikerspiegel.
Waarom word je misselijk?
Alcohol is een bijtende stof; het tast de slijmvliezen in het lichaam aan. Alles wat met alcohol in aanraking komt (mond, keel, slokdarm en maag), wordt hierdoor geprikkeld. Dat kan maagpijn en misselijkheid veroorzaken. Daarnaast kun je door de alcohol duizelig worden en je evenwicht verliezen, en ook daardoor voel je je misselijk.
Bij de afbraak van alcohol ontstaat er aceetaldehyde. Dit giftige afbraak product zorgt ook voor misselijkheid en veroorzaakt braken, hoofdpijn en andere griepachtige verschijnselen. De alcohol laat de nieren sneller werken en daardoor verliest het lichaam meer water dan normaal. Vochtverlies is een grote oorzaak van een kater. Door vochtverlies voel je je slap en moe.
Waar komt de hoofdpijn vandaan?
Ook de hoofdpijn wordt veroorzaakt door het schadelijke aceetaldehyde. Verder vermindert door het vochtverlies de hoeveelheid vloeistof waarin de hersenen ‘dobberen’, zodat de hersenen gevoeliger worden voor bewegingen. De bloedvaten in de hersenen zetten uit en ook dat geeft hoofdpijn. De daling van de bloedsuikerspiegel kan ook hoofdpijn veroorzaken. Een lage bloedsuikerspiegel leidt bovendien tot vermoeidheid en een slap gevoel
Het ene drankje het andere niet
Weliswaar is de alcohol in alle dranken hetzelfde, maar andere stoffen voor geur, smaak en houdbaarheid, kunnen hoofdpijn veroorzaken:
- Sterke drank geeft heftigere katers omdat dit minder vocht bevat.
- Kleurloze drank geeft minder kans op een kater. Er is een vuistregel: hoe donkerder de drank, hoe heftiger de kater. Transparante dranken (zoals wodka) bevatten de zuiverste vorm van alcohol. Likeuren, cognac en whisky bevatten zogenoemde foezelalcoholen. Dat is een bijproduct van de destillatie. Veel symptomen van een kater worden toegeschreven aan deze foezelalcoholen.
- De foezelalcoholen komen in grotere hoeveelheden voor in goedkopere dranken. Goedkopere cognac en whisky veroorzaken mogelijk sterkere katers dan de duurdere merken van deze dranken.
- Wijn bevat van nature sulfiet. Het wordt ook wel eens toegevoegd om te voorkomen dat wijn oxideert, het werkt tegen schimmels, en de vergisting stopt. Goedkope wijn bevat meer sulfiet. Sulfiet kan tot zwaardere katers leiden.
Na hoeveel consumpties komt de kater?
Helaas is dat moeilijk te zeggen. Je hoeft niet echt dronken te zijn geweest om toch een kater te kunnen krijgen. Het aantal ‘katerglazen’ verschilt per persoon.
Mannen kunnen meer alcohol verdragen dan vrouwen omdat mannen vaak groter zijn dan vrouwen en meer vocht in hun lichaam hebben. Vrouwen hebben meer vet dan mannen wat leidt tot hogere concentraties alcohol. Vrouwen hebben bovendien minder capaciteit om alcohol af te breken omdat ze minder het enzym alcoholdehydrogenase hebben dat zorgt voor de alcoholafbraak in de maag.
Als een man en vrouw evenveel wegen, zal de vrouw dus van eenzelfde hoeveelheid alcohol meer last hebben dan de man. Een vrouw ervaart hierdoor wel sneller de prettige effecten van alcohol.
Ouderen hebben minder vocht in het lichaam dan jongeren en zijn daardoor gevoeliger voor een kater. Een ‘getrainde’ lever verwerkt de alcohol sneller, dus regelmatige drinkers zullen minder snel een kater oplopen (bij alcoholisten werkt de lever overigens juist langzamer). En wie fit is, zal minder snel een kater oplopen.
Geeft wijn na bier plezier en bier op wijn venijn?
De volgorde waarin je alcoholische dranken drinkt, is niet relevant. Wijn was in het verleden duurder dan bier dus wie wijn kon drinken had zijn zaakjes op orde. Was je afgegleden naar een bestaan zonder wijn, dan was dat venijn.
Kun je de malaise voorkomen?
Een kater kun je alleen voorkomen door de alcohol te laten staan. Wie toch aan het slempen slaat, kan de kans op een kater verminderen door extra vocht te drinken, bijvoorbeeld om en om een alcoholisch drankje en een glas water. Ook helpt het om aan het eind van de avond veel water (halve liter) te drinken.
Vet eten van te voren helpt in zoverre dat je minder alcohol opneemt. Hoe meer je in je maag hebt, hoe langzamer de alcohol in je bloed wordt opgenomen. Melk helpt nog beter want dit bevat niet alleen vet maar beschermt ook je maag. Een maaltijd vooraf met langzaam verteerbare koolhydraten zoals volkorenpasta, zilvervlies rijst, havermout, zorgt er voor dat je bloedsuikerspiegel stabiel(er) blijft.
Mariadistel kan helpen tegen leverbeschadiging. Neem dit voor en na de drankinname.
Tussendoor een hapje eten kan helpen om een lage bloedsuikerspiegel te bestrijden.
Wat moet je doen als je een kater hebt?
Helaas is er geen enkel middel dat je direct van je kater afhelpt. Veel water drinken, een beetje eten en vooral gewoon uitzieken is de remedie.
Belangrijk is dat je vochtgehalte en suikerspiegel weer op peil en in balans zijn. Fruitsappen zijn hiervoor de aangewezen hulpbronnen. Kies voor de zoetere sappen als appelsap of mangosap want je wil je aangeslagen maag natuurlijk niet teisteren met zuur sinaasappelsap.
Neem eventueel paracetamol tegen de hoofdpijn. Gebruik géén pijnstillers als ibuprofen, naproxen of aspirine. Je maag is al geïrriteerd door de alcohol en de combinatie met deze pijnstillers kan een maagbloeding opleveren.
Probeer als de paracetamol werkt een kopje bouillon te drinken. Het zout zorgt er voor dat je vocht vasthoudt. Zorg daarna voor wat vitamine C door wat fruit te eten. De fruitsuikers brengen ook je suikerhuishouding weer op peil.
Sommige mensen zweren bij een gebakken ei als anti-katerontbijt. Als je er trek in hebt, kan een eitje geen kwaad. Het aminozuur cysteïne in eieren zou kunnen helpen bij het afbreken van alcohol. Vet eten helpt niet om je lever sneller te laten werken of je vochtverlies aan te vullen.
Koffie kan je lichaam een opkikker geven die je wel kunt gebruiken. Drink echter niet meer dan 4 koppen vanwege de vochtafdrijvende eigenschappen van cafeïne.
Speciale detox drankjes en -pillen hebben geen effect op de intensiteit of de duur van je kater, hooguit een placebo effect omdat je er veel voor betaald hebt.
En tot slot drink de twee dagen na je kater helemaal geen alcohol zodat je lichaam zich kan herstellen. Probeer lief te zijn voor je lever. (zie blog detoxen).
(Redelijk) Katerbestendige én feestelijke cocktails:
bloody mary mojito
| 40 ml wodka; 85 ml tomatensap; tabasco en selderijzout. Shake met crushed ice en giet in een hoog glas. | 40 ml witte rum; 3 el limoensap; 3 takjes munt; 2 tl suiker; 110 ml mineraalwater. Plet de munt samen met de suiker op de bodem van het glas en voeg de resterende ingrediënten toe. |
