We zijn in Nederland opgevoed met de wijsheid dat koeienmelk de perfecte aanvulling is op ons dagelijks eetpatroon. Vanaf dat we geboren worden, drinken en eten we zuivelproducten in alle soorten en maten. Daarbij neemt zuivel ook een belangrijke plek in, in de Schijf van Vijf.
De laatste tijd horen we echter steeds meer geluiden dat zuivelproducten eigenlijk helemaal niet zo goed voor ons zijn als dat we al die jaren hebben gedacht. Diverse dieetgoeroes beweren dat melk juist ongezond is en kanker en andere ziekten zou kunnen bevorderen. In melk zouden veel hormonen zitten. Melk is een uniek product, dat zowel door mensen als dieren wordt genuttigd, maar de mens is de enige soort waarvan volwassenen de melk drinken van andere dieren.
Dus hoe gezond is melk nou eigenlijk?
Melk en melkproducten leveren veel goede voedingsstoffen. Melk bevat zowel eiwitten, vetten als koolhydraten. Melk is een bron van vitamines B2, B12 en calcium. Het levert bovendien mineralen als fosfor, kalium, magnesium en zink. Afhankelijk van de hoeveelheid vet levert het ook vitamine A. De gehalten variëren afhankelijk van de hoeveelheid en soort melk en de eventuele andere ingrediënten in het product.
Melk en kanker
Er zijn geen aanwijzingen dat melk borstkanker of eierstokkanker zou veroorzaken. Er zou een verband kunnen zijn tussen melk en prostaatkanker. Uit onderzoek in Noord Europa is gebleken dat mannen met een lactose intolerantie minder melk drinken(om minder last te hebben van buikpijn, opgeblazen gevoel en diarree). Bij deze mannen kwam iets minder vaak prostaatkanker voor dan bij mannen die wel goed tegen melksuikers kunnen en dus meer melk dronken. Hieruit zou geconcludeerd kunnen worden dat veel melk drinken de kans op prostaatkanker vergroot. Hier staat echter tegenover dat melk vermoedelijk beschermt tegen darmkanker. Bij mannen zou melk dus de effecten op prostaatkanker en darmkanker min of meer opheffen. Het gaat echter om kleine effecten. Verreweg de meeste patiënten met prostaat- of darmkanker hebben dat niet gekregen door teveel of te weinig melk. Vetzucht, alcohol en sigaretten spelen een veel grotere rol bij het krijgen van kanker.
Hormonen in melk
Er zitten zwangerschapshormonen in de melk van een koe omdat koeien ook gemolken worden terwijl ze allang weer zwanger zijn. Zijn deze hormonen gevaarlijk? Nee de hoeveelheden van dit hormoon in de melk zijn verwaarloosbaar klein en voor onze gezondheid niet van belang. Deze hormonen zitten bijvoorbeeld ook in het speeksel van een zwangere vrouw. Een zwangere slikt aan het eind van haar zwangerschap per dag met haar eigen spuug evenveel hormonen in als dat er in zeven pakken melk zit.
Hoe zit het met toegediende groeihormonen aan koeien? In de VS krijgen koeien soms rundergroeihormoon ingespoten om meer melk te geven. De hoeveelheid van dit hormoon in de melk is echter ook verwaarloosbaar klein. Bovendien wordt dit hormoon in de darm afgebroken. Groeihormonen werken alleen als dit wordt ingespoten en werkt alleen bij runderen.
Vet in melk
Melk en melkproducten, waaronder kaas, leveren gemiddeld ongeveer 60% van de dagelijkse inname van calcium en 40% van die van vitamine B12. Volle melk en melkproducten bevatten meer verzadigd vet dan magere of halfvolle zuivel. Het vet in volle melk bestaat uit meer dan 60% verzadigd vet. Melkvet werkt cholesterol verhogend. Een te hoog cholesterolgehalte in het bloed verhoogt weer de kans op hart- en vaatziekten. Halfvolle en magere melkproducten bevatten minder verzadigd vet maar bevatten nog wel alle goede voedingsstoffen. Kies daarom voor halfvolle of magere melkproducten.
Toevoegingen in melk
In sommige zuivelproducten zoals vla, pudding en vruchtenyoghurt zit toegevoegd suiker. In deze producten zitten daarom vaak meer calorieën en zijn daarom niet aanbevelenswaardig.
Aan sommige melkproducten wordt soms extra calcium toegevoegd. Op de verpakking staat dan bijvoorbeeld met grote letters vermeld: ”nu nog gezonder, met extra calcium!” Laat echter deze verrijkte melkproducten staan. Extra inname van kalk, zonder extra inname van magnesium kan tot tekorten leiden. Voor de verwerking van de extra calcium is namelijk ook meer magnesium nodig en als die niet ook wordt ingenomen, wordt magnesium aan de botten onttrokken en dit zou juist osteoporose (botontkalking) kunnen bevorderen.
Lactose intolerantie
Heb je last van een lactose intolerantie, dan ben je overgevoelig voor de melksuikers in melk. Lactose intolerantie treedt alleen op bij oudere kinderen en volwassenen en veroorzaakt buikpijn, een opgeblazen gevoel en diarree. De meeste Europeanen hebben hier weinig last van. Bij mensen uit Azië en Afrika komt lactose intolerantie veel vaker voor. Mensen met lactose intolerantie kunnen wel zonder problemen beperkt melk drinken(een glas per dag). Zure melkproducten als yoghurt en kwark zijn beter verteerbaar en bevatten minder lactose waardoor mensen met een lactose intolerantie hiervan meer kunnen nemen.
Artitis en artrose
Mensen met artritis of artrose kunnen beter geen zuivelproducten nemen. Al jaren wordt vermoed dat voeding een belangrijke factor is in de ontwikkeling van reumatoide artritis en artrose. Vele patiënten stellen een verbetering vast in hun toestand wanneer zij zuivelproducten ( en citrusvruchten, tomaten, eierplanten en bepaalde andere voedingsmiddelen) vermijden.
Conclusie:
Melk bevat veel waardevolle voedingsstoffen, is goed voor je tanden, verlaagt de bloeddruk ( mits mager of halfvol), vermindert osteoporose en verlaagt wellicht de kans op darmkanker. Zuivel is daarom belangrijk en past in een gezond voedingspatroon.
Drink dagelijks 1 of 2 glazen magere of halfvolle melk of eet 1 bakje magere naturel yoghurt of kwark.
